• Dit betreft de meest westelijke van in totaal origineel 5 structuren die ooit stonden langs de Ringbaan aan de noordkant van het toenmalige vliegveld.

• Kaart: Oude RAF kaart daterend van 13/02/1945 (dus reeds na de bevrijding) van het vliegveld van Maldegem - Erfgoednota IOED Meetjesland.

• Noordoost-kant van het vliegveld.

Functie van de structuur

• Deze structuren staan af en toe beschreven als de pilotengebouwen. Het is een kleine cluster van enerzijds 2 versterkte gebouwen en 3 kleinere structuren voor de opstelling van allicht schijnwerpers of mogelijks ook FLAK-geschut (luchtafweer)

• De gebouwtjes opgetrokken voor het opstellen van schijnwerpers, mogelijks ook FLAK-geschut, waren allen vrij identiek qua structuur.
• De wanden waren opgemaakt uit in baksteen gemetste bekistingen (caissons) die daarna werden volgestort met beton of baksteenbrokkenbeton.
• De structuur heeft 1 toegang uitkijkend in oostelijke richting.
• Daarnaast had de structuur een raam in elke andere wand.
• Het plafond is gevormd door een ter plaatse gestorte betonnen plaat.
• Op het dak was bijkomend een volledige in betonnen snelbouwstenen opgetrokken verschansing opgetrokken waarbinnen toen of een schijnwerper voor de luchtafweer of effectief luchtafweergeschut zal opgesteld gestaan hebben.
• Intern had de structuur 2 kamers.
• Dit diende enerzijds allicht als opslagplaats voor eventueel munitie en anderzijds in het geval van een schijnwerper als kleine elektriciteitskabine en bijhorende bediening voor de schijnwerper op het dak.
• Men verklaart hier ook altijd dat er een schuine aarden ramp was voorzien rechts van de huidige toegang maar dit lijkt weinig waarschijnlijk gezien daar toch wel praktisch de ruimte voor ontbreekt. Dit zou gediend hebben om de bovenstructuur op die manier te bereiken met onder andere FLAK-geschut. Ook aan alle andere zijdes heeft de structuur ramen wat de aanwezigheid van die ramp in grond onmogelijk maakt.

Bouwplannen horende bij deze structuur - opgesteld door Kurt Waelbroeck (MKB bunkertours)

• De structuur is vele jaren op het weiland gebruikt geweest als stal voor dieren.
• Dat is ook de reden dat u aan de binnenzijde voederbakken kan terugvinden die zeker niet bij de originele structuur horen.
• Ook is er om diezelfde reden allicht een grotere doorgang gemaakt tussen de 2 kamers die de structuur groot is. De tussenmuur is zeker voor meer dan de helft bijkomend verdwenen.
• Ook de dakconstructie is volledig weg.
• Op het dak zelf kun je wel nog mooi zien hoe deze ooit was omdat er nog voldoende indrukken van te zien zijn in de restanten van bitumineuze lagen die er ooit hebben opgelegen.
• De wanden die ooit gemaakt zijn uit bakstenen bakken die dan telkens gevuld zijn met beton of baksteenbrokkenbeton, hebben het ondertussen met de jaren zeer zwaar te verduren gekregen van vorst en insijpelend water. Dit heeft gemaakt dat de buitenste originele baksteenlaag op vele plaatsen volledig afgesprongen is door vorstschade.
• Daardoor heeft de structuur op vele plaatsen nu het uitzicht van een zeer ruwe betonnen structuur die dan bijkomend nog zeer slordig blijkt gegoten. Als je eens beter toekijkt zie je telkens wel mooi de kopse baksteen opduiken in verticale lijnen waar ooit de baksteenbakken stopten.
• Ook het dak van de structuur is er heden zeker niet goed aan toe en lekt serieus water.
• Ook is heel wat van de originele bepleistering tegen de binnenmuren er heden allen aan het afvallen zodat je een ruwe blote baksteenwand krijgt aan de binnenzijde.
• Aan de binnenzijde zijn ook nog de resten te zien van een schouw.
• Aan een van de ramen is nog een allicht origineel ijzeren beschermingskader te zien, mogelijks aangebracht om invliegend puin en schrapnel te proberen weerhouden van binnen te vliegen.

• 3 van de 4 structuren zijn na WOII nog bewoond geweest door daklozen ten gevolge van de oorlog:
  • Een eerste door de familie Temmerman, zijn vrouw werd Fiene Leie genoemd en ze hadden een zoon Marcel.
  • Een tweede structuur werd bewoond door een zekere De Baere.
  • De 3e structuur door een op Maldegem Kleit wel gekend persoon, namelijk 't Galei
• Relaas van opnieuw 2 gesloopte structuren die eigenlijk nooit gesloopt hadden mogen worden.
• Dit is 1 van de 4 structuren ter hoogte van de huidige Rootweg, vroegere Ringbaan, situatie 2022.
• De aandacht werd op deze structuren gevestigd omdat ze midden in een uitbreidingsgebied kwamen te liggen voor de uitbreiding van de bestaande Industriezone die men dan om het nog wat pijnlijker te maken gaat bestempelen Industriezone Ringbaan. De Ringbaan vormde vroeger letterlijk de randen van het toenmalige vliegveld en kent allicht zelfs bij dat vliegveld zijn ontstaan.
• Toen de gevreesde gele infoborden werden geplaatst in de nabijheid van de 4 structuren, werd ik op dat moment als buitenstaander gecontacteerd omdat nieuwe slopingen verwacht werden.
• Alles hing hier over wat met de site ging gebeuren in een waas van onduidelijkheid en niemand wou expliciet zeggen wat het lot van de structuren zou worden. Men speelde zeer vlotjes steeds de zwarte Piet door, bij wie men ook informeerde.
• Dat er in die gevallen weinig interesse was in 4 in niet al te denderende vorm verkerende WOII structuren mag duidelijk zijn. Als er dan bijkomend nog eens 3 van de 4 op dat moment nog het uitzicht hadden van een sluikstort en de vierde dit van een zeer lang niet meer gebruikte en vooral niet meer gekuiste stal, speelde dit niet in hun voordeel om ze te bewaren.
• Zelf had ik vrij snel door dat alles dat sloping van deze structuren in de hand zou werken, met plezier zou misbruikt worden om ze ook effectief gesloopt te krijgen.
• Ondanks dat er van de IEOD Meetjesland een negatief advies was gegeven voor sloop, hingen er in 2021 toch al de eerste geruchten rond dat de voorkeuren uitgingen naar slopen van de 4 nog aanwezige structuren.
• Ook moet je dan als zo vaak opnieuw vaststellen dat het aantal protestberichten dat de gemeente Maldegem bereikten om sloping van deze structuren te vermijden, opnieuw zeer beperkt waren. Mensen schrijven door de band wel heel graag volledig Facebook vol maar als hun protest effectief op officiële wijze nodig is, blijf je heel vaak de enige over die dit ook effectief doet. Dit was ook de situatie nu op Maldegem.
• Als protest om toch duidelijk te maken dat de situatie waarin de structuren zich op dat moment verkeerden niet zo hopeloos was dan dat men het allicht graag hadden op dat moment (3 sluikstorten en een vuile stal), heb ik zelf eens zonder toelating het heft in eigen handen genomen en op de zondagnamiddag van 27 maart 2021 eens de meest westelijke structuur, de structuur om een schijnwerper of FLAK-geschut te plaatsen, volledig als soloproject (zonder hulp) geruimd. Deze gaf de indruk heel veel werk te zullen zijn om te ruimen maar meestal oogt dat 10x slechter dan het is als je er effectief eens aan begint.
• Het was een verschrikkelijk sluikstort van hout van omheiningen, prikkeldraad en vooral veel autobanden.
• Helaas voor hen was deze structuur op +/- 3 uur tijd volledig geruimd en opgekuist en lag al de rommel mooi gesorteerd per type buiten de structuur. U kon uw boterhammen er bijna op de grond gooien en opnieuw opeten daarna.
• Op de melding op mijn Facebookpagina van die situatie kreeg ik dan deze reactie van de firma Veneco die het dus zou dienen op te nemen voor jullie erfgoed. Eerst kreeg ik een telefoontje met de melding dat Veneco niet gediend was met wat ik daar had aangericht (opruimen van een structuur die ze liever gesloopt zagen, was niet ingepland). Hieronder hun zeer vriendelijke schrijven nadat ik er eerder al eens een toon vriendelijker werd voor opgebeld:

  Geachte heer,

  In aansluiting op ons telefonisch bericht, hierbij ook bericht via mail.

  Wij hebben doorgekregen dat u in één van de bunkers aan de Ringbaan in Maldegem werken heeft uitgevoerd.
  Deze site is in eigendom van Veneco.
  Veneco heeft u geen opdracht gegeven, noch toestemming gegeven om daar enige handeling of werken uit te voeren.

  Wij verzoeken u dan ook met aandrang om deze site niet meer te betreden en verdere handelingen uit te voeren, zonder voorafgaandelijke  toestemming van Veneco.

  Wij stellen u aansprakelijk voor eventuele kosten die wij hebben door uw handelingen.

  Nxxx Vxx Rxxxxxxxx

  Senior Projectcoördinator Veneco

• Dit dringende contact was allicht bijkomend met spoed gedaan omdat er ondertussen ook al een vervolgopruiming was voorzien met eveneens sympathisanten van de site om ook de andere 3 structuren volledig te ruimen enkele dagen later.
• Dit is dan onder andere door deze dreigingen van hun kant niet uitgevoerd mits dat ze de kans zouden bieden het project en vooral het idee van de sloop eens te herbekijken.
• Eerlijk gezegd krijg ik het zelf op mijn heupen als je dient vast te stellen dat ze over diezelfde locaties ganse boeken in hun erfgoeddossiers vullen in opdracht van Veneco over een in de buurt gevonden scherf uit de Oertijd maar je amper een half woord terugvindt over de nog boven de grond aanwezige structuren van het toenmalige Duitse WOII vliegveld Fliegerhorst Maldeghem... Nochtans stonden deze structuren zonder te graven zichtbaar boven de grond maar had men daar om deze te bewaren allicht weinig zin. Het viel iets te fel op dat men ze liever kwijt dan rijk was.
• Ik blijft het persoonlijk totaal niet kunnen, en deze opmerking handelt niet alleen over wat zich hier in Maldegem afgespeeld heeft, dat GANSE projecten van kop tot teen worden toegekend aan een firma zoals Veneco. Ze zijn er in die gevallen letterlijk heer en meester in en doen letterlijk wat ze het liefst doen (en lees vooral wat het meeste financieel nut voor hen oplevert). Zeker als ze binnen die all-in projecten ook nog zelf eens de leiding hebben over alles dat het Archeologisch gedeelte aangaat, weet je vooraf al hoeveel daarvan zal terrecht komen. Wat ik wil zeggen is dat het steeds verplicht zou moeten worden dat zeker het archeologisch onderzoek VOLLEDIG gescheiden gebeurt van de rest van het project. De firma's die dit uitvoeren zouden NOOIT onderlinge financiële belangen mogen hebben en zouden volledig onafhankelijk van elkaar hun taken moeten doen. In de huidige situatie zijn letterlijk JAGER en BOSWACHTER dezelfde.
• Om het misschien lelijk te zeggen, ze hebben meer te verdienen met deze gronden mee te verkavelen binnen deze industriezone dan dat ze bijkomend binnen deze industriezone bewaard worden als erfgoed. Op dat gebied zijn dergelijke firma's letterlijk 'vergif" voor ons erfgoed op dit moment... Voor alle duidelijkheid, ik kan u nog meer gelijkaardige giftige dossiers bezorgen indien gewenst.
• Waarom is een dergelijk onderzoek op dat moment niet in de leidende handen van een dienst als de "Dienst Onroerend Erfgoed"? Heelaas zijn al deze diensten ondertussen ook vergaan tot niet meer dan nutteloze papierwinkels en lege dozen die als puntje bij paaltje komt, zelfs geen adviezen meer geven als die structuren op dergelijke momenten niet al officieel beschermd zijn. Voor alle duidelijkheid, het beschreven zijn door hun diensten van die zaken heeft op die momenten ook geen enkele beschermende waarde...
• Het is erg om zeggen maar dergelijke dreigende slopingen komen tegenwoordig sneller in de mailbox van www.bunkergordel.be terecht dan dat ze zelfs ter ore komen van een dienst als de Dienst Onroerend Erfgoed.
• Uiteindelijk heeft het ganse protest er wel toe geleid dat er van de website uit nog een tweede poging is ondernomen om voor deze 4 structuren die al ten dode waren opgeschreven ondertussen (er was al officieel beslist ze te slopen tegen alle adviezen in), misschien dan toch eens de kerk in het midden te proberen houden.
• Het betroffen hier uiteindelijk 2x 2 ongeveer gelijkaardige structuren. Er is kunnen bekomen uiteindelijk van elk van de types 1 structuur te bewaren. Tot mijn spijt was dit op de duur nog het enige mogelijke alternatief dat uiteindelijk is aanvaard.
• Enerzijds is positief dat dan toch 2 structuren bewaard zijn gebleven die in feite gesloopt gingen worden, anderzijds is zeker een nog unieke 2e manschappenbunker die qua opbouw toch vrij verschillend was met deze die er nog staat, wel degelijk gesloopt. Ook dat betrof een unieke structuur in Europa alleen al door zijn geïmproviseerde opbouw met typische snelbouw betonblokken. Je blijft u dus afvragen waarom uiteindelijk niet die 4 structuurtjes konden bewaard worden maar helaas, het was dat of niets meer.
• Hopend op jullie begrip, ik had ze liever ook nog alle 4 blijven zien staan.
• 2 van de 4 structuren die op deze locatie dus nog stonden november 2022, werden kort nadien, nadat wel alles nog eens specifiek officieel was leeggemaakt om in detail geprospecteerd te worden door onder andere www.bunkergordel.be en nog enkele andere met dit thema begane organisaties zoals MKB bunkertour. Het valt zelfs niet te snappen dat diensten als Dienst Onroerend Erfgoed de op dat moment leegstaande structuren niet eens bijkomend is komen prospecteren... Zegt dat genoeg?
• Een deel van die foto's zit in deze reportages mee verwerkt.
• Eind november 2022 werden nog eens 2 van de origineel hier aanwezige 5 structuren gesloopt.

Oudere foto's

Oudste foto's van deze structuur, daterend van rond 1991 - Bron onbekend

2002 - 10 jaar later - Collectie Geert Beelaert

tussen 2002 - 2007 - Collectie Geert Beelaert

2007 - Collectie Tristan Cools

2009 - Google Streeview

2020 - Eerste eigen prospectie na de melding van dreigende slopingen

27 Maart 2021 - Symbolische opruiming van 1 van de 4 structuren

Dit om duidelijk te maken dat opruimen niet echt een argument is om het te laten slopen.

Oktober 2022 - Het moment dat hun lot bezegeld leek gezien hun sloop letterlijk al uithing op een geel bord.

19 November 2022 - Laatste volledige prospectie van toen nog 4 aanwezige structuren met medeweten van Maldegem en Veneco, voor 2 van de 4 structuren zouden gesloopt worden.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

• Archeologienota over Maldegem Ringbaan - DL&H bvba (2017)
• Maldegem Vliegplein - Luchtfotografisch onderzoek Vliegplein Maldegem - De Logi & Hoorne bvba - dr. B. Stichelbaut (2017)
• MKB bunkertours voor bijkomende info van deze Duitse structuren en de bijhorende plannen.
• Info over gebruik van bunkers als noodwoning na WOII door Aimé Geirland